جک پنوماتیک

در صنعت به سیستم هایی که با فشار باد کار می کنند سیستم های پنوماتیکی می گویند. واژه پنوماتیک پنوماتیک ( نیوماتیک ) در زبان یونانی به معنی باد یا نفس میباشد , ولی در صنعت و فناوری امروز به معنی استفاده از هوای فشرده برای انتقال انرژی است. در این صنعت درقسمت هایی که حرکت رفت و برگشتی نیاز باشد از جک استفاده میشود. جک پنوماتیک ، با نام انگلیسی Pneumatic actuator ، همان فعال کننده پنوماتیک (محرک هوای فشرده) می باشد. محرک وسیله ای است که منبع قدرت استاتیک را به حرکت خروجی مفید تبدیل می کند. همان طور که از نام این ابزار مشخص است این عملکرد برای عملکرد فیزیکی از نیروی هوای فشرده استفاده میکند. جک های پنوماتیکی نیز با مکانیزمی مشابه جک های هیدرولیکی کار می کنند. بدین معنی که جابجایی اشیا و یا حرکت های رفت و برگشتی و انتقالی، مسدود کردن ، بستن یا بیرون کشیدن توسط نیرویی که بر یک دیسک در یک فضای استوانه ای وارد می شود انجام می گیرد. منبعی سیال و در دسترس، با کارکرد ساده و بدون آلایندگی. جک های پنوماتیکی یکی پر کاربردترین تجهیزات پنوماتیک در اتوماسیون صنایع چوب ، صنایع پرس ، صنایع ماشین سازی ، صنایع خودرو سازی ، صنایع کاشی وسرامیک و خطوط تولید می باشند. که در انواع مختلف در دسترس می باشد. شرکت فستو آلمان یکی از بزرگترین و شناخته شده ترین شرکتهای تولید این ابزارهای صنعتی در جهان میباشد.

تقسیم بندی انواع سیلندر پنوماتیک

سیلندر های DNC میل مخفی یا پروفیلی
سیلندر های چهار میل مهار
سیلندر های قلمی یا گرد
سیلندر های کامپکت یا فشرده
سیلندر های با شفت چهار گوش
سیلندر های بدون شفت یا رادلس

نحوه کارکرد جک پنوماتیک ( سیلندر پنوماتیک)

به صورت ساده می توان گفت یک جک پنوماتیک (سیلندر پنوماتیک) شامل یک محفظه برای نگهداری هوای فشرده و یک ورودی برای خارج شدن هوای فشرده می باشد. اجزای داخل این ابزار نیز به صورت زیر است:

شفت
پیستونی که در سیلندر حرکت خطی انجام میدهد.
قطعات و بخش های آب بندی و درزگیری برای هوای فشرده.

نحوه کار نیز ساده است. هنگامی که شیر راه دهنده، هوای فشرده را به داخل محفظه سیلندر وارد می کند طبیعتن این هوای فشرده سعی در خارج شدن از محفظه را دارد. اما چون درزها و دیواره ی سیلندر کاملن مهر موم و درزگیری شده، در نتیجه به سطح پیستون نیرو وارد می شود. این امر باعث می شود تا شفتی که پیستون در انتهای آن متصل می باشد به بیرون هدایت و رانده شود.

نحوه استفاده و نگهداری جک پنوماتیک

قطر سیلندر باتوجه به وزن بار که روی آن ها است انتخاب شود.
پیش از اتصال هوا به ورودی سیلندر، از پاک بودن ورودی ها اطمینان حاصل فرمایید. زیرا ورود هرگونه آلودگی و ناخالصی (براده آهن،گرد و غبار،نوار تفلن و…) موجب کاهش عمر جک میشود.
از اعمال نیروی جانبی به شافت و بدنه جک خودداری کنید.
اگر در دماهای پایین از سیلندر استفاده میکنید اقدامات لازم برای جلوگیری از یخ زدگی قطرات آب یا غلیظ شدن آن را انجام دهید.
اگر از سیلندر به مدت طولانی استفاده نمیکنید حتما ورودی های جک را با درپوش ببندید تا ذرات آلودگی وارد جک پنوماتیک نشود.
برای تنظیم سرعت: در ابتدا شیر کنترل سرعت را تا نیمه باز نمایید، سپس به صورت مرحله به مرحله رگلاتور هوا را تنظیم نمایید تا به فشار کاری مطلوب برسید اکنون توسط شیر کنترل سرعت (فلو سرجکی) سرعت حرکت سیلند را تنظیم کنید. پس از آن ضربه گیر های انتهای جک را تنظیم کنید.
فیلتر مناسب برای جک های غیر حساس معمولا ۴۰ میکرون است. هر چه سیلندر حساس تر و ریز تر میشود باید از فیلتر با مش بندی ریز تر استفاده کرد.

چند مفهوم پایه درباره جک پنوماتیک

کورس پیستون:

به فاصله ی بین اولین نقطه حرکت شفت سیلندر یا میل پیستون تا نقطه ی پایانی حرکت “کورس” گفته می شود. مقیاس آن بر حسب میلی متر بوده و میتواند از ۱ تا ۲۰۰۰ میلی متر (و یا بیشتر بر اساس نوع سیلندر) باشد.

قطر میل پیستون:

در حالتی که طول کورس پیستون زیاد باشد برای اینکه میل پیستون دچار خمش و آسیب نشود نیاز است که میزان حداکثر تحمل بار میل پیستون یا شفت سیلندر دقیقن محاسبه گردد. هر قطری از سیلندرهای پنوماتیکی، دارای قطر شفت استاندارد می باشد که در جدول های استاندارد، این اعداد موجود هستند.

ضربه گیری در نقاط انتهایی:

در هنگام کار کردن یک جک پنوماتیک باید سرعت پیستون قبل از پایان کورس کاهش یابد. این کار باعث می شود تا از تصادم و ضربه خوردن قطعات جلوگیری شود. در صورتی که این کار به درستی انجام نشود نه تنها خود جک پنوماتیک دچار صدمه و آسیب خواهد شد بلکه ممکن است یک ماشین پنوماتیکی نیز بر اثر ضربه های وارد آمده دچار آسیب و صدمه گردد. بنابراین برای اینکه این صدمات برای سیلندر و ماشین بوجود نیاید سیلندرهای پنوماتیک استاندارد در دو سمت سرپوش سیلندر به سیستم ضربه گیر مجهز می شوند.

مزایای جک های پنوماتیکی

با توجه به اینکه سیستم های پنوماتیک با هوای فشرده کار می کنند، سیستم هایی بسیار پاک و بدون آلودگی هستند و از این جهت محبوبیت بسیاری در کارخانه هایی چون صنایع تولید دارو، صنایع غذایی و هر نوع صنعتی که حساسیت زیادی برای تمیز بودن دارند، هستند.